W sytuacji kiedy szkoła wymusza oświadczenia o "przejęciu odpowiedzialności za dziecko na pierwszej i ostatniej godzinie lekcyjnej" w związku z rezygnacją z udziału w lekcjach religii rzymskokatolcikiej, doradzamy zwracanie się do szkół z wnioskami o:
1) utworzenie oddziału wirtualnego dla grupy z religii (i etyki) oraz wpisania do oddziału wszystkich uczniów zapisanych na zajęcia dodatkowe
Klasa wirtualna uniemożliwia katechecie posługiwanie się danymi osobowymi uczniów niezapisanych na zajęcia i przekazywanie danych do związków wyznaniowych. Ustawa RODO chroni rodziców i uczniów w tym zakresie od kwietnia 2016 r. Oddział wirtualny skutkuje tym, że uczeń nie ma swoim planie zajęć, na które nie został zapisany i nie widzi ich w dzienniku elektronicznym. Co za tym idzie nie ma obowiązku przebywania w szkole, szkoła nie ma obowiązku opiekowania się nim, a rodzice nie muszą "przejmować opieki na skutek rezygnacji z udziału w religii", jeśli religia organizowana jest na pierwszej lub ostatniej godzinie lekcyjnej.
2) skierowania zapytania do dyrekcji szkoły czy oświadczenia o przejęciu opieki przez rodziców przekazała również uczniom nie uczęszczającym na lekcje etyki i czy ci uczniowie również są zobowiązani do przebywania podczas tych zajęć w szkole. Pytanie można zadać na skrzynkę elektroniczną, również na podstawie art. 2 ust. 1 ustawy o dostępie do informacji publicznej. Zgodnie z art. 13 ust. 1 Ustawy Udostępnianie informacji publicznej na wniosek następuje bez zbędnej zwłoki, nie później jednak niż w terminie 14 dni od dnia złożenia wniosku. Stosownie do art. 14 ust. 1 ustawy, należy określić sposób i formę udostępnienia żądanych informacji, tj. wysyłka na wskazany adres e-mail, jako załącznik do korespondencji elektronicznej. Jeśli dyrekcja zbiera ośwaidczenia wyłącznie od uczniów niezapisanych na religię można traktować to jako przejaw dyskryminacji, nierówność wobec uczniów i skarżyć do organu zarządzającego szkołą, kuratorium, jak również w drodze postępowań sądowych.
Według informacji otrzymanej przez Fundację Wolność od Religii w piśmie z dnia 4 września 2014 r. z Ministerstwa Edukacji Narodowej „zapewnienie opieki w czasie trwania zajęć edukacyjnych określonych dla danego dnia w szkolnym planie nauczania jest zadaniem szkoły i domaganie się od rodziców złożenia oświadczenia, że w tym czasie oni przejmują to zadanie jest niezgodne z obowiązującymi przepisami. Szkoła może natomiast przychylić do wyrażonej przez rodziców prośby, aby ich dziecko, nieuczestniczące w zajęciach z religii lub etyki, mogło później przychodzić do szkoły, jeśli zajęcia są zorganizowane na pierwszej godzinie, lub wcześniej ją opuszczać, jeśli zajęcia z tych przedmiotów są umieszczone na ostatniej godzinie w szkolnym planie nauczania na dany dzień. W takim przypadku szkoła wyraża zgodę na dobrowolne zadeklarowanie przez rodziców przejęcie opieki nad uczniem w czasie trwania zajęć edukacyjnych, które nie są dla niego zajęciami obowiązkowymi”.
Dotyczy to wszystkich uczniów w szkole, nie tylko tych, którzy nie uczestniczą w zajęciach z religii, ale również tych, którzy nie korzystają z zajęć z etyki.
Od sierpnia 2013 r. Fundacja Wolność od Religii prowadziła korespondencję z Ministerstwem Edukacji Narodowej w sprawie wymuszania tzw. „opieki” na uczniach nieuczęszczających na religię, szczególnie tych którzy muszą pozostawać pod opieką szkoły nawet wówczas gdy religia organizowana jest na pierwszej lub ostatniej godzinie lekcyjnej.
Stanowisko MEN (wyrażone jeszcze za rządów PO, w 2014 r.) w opinii fundacji jest niezgodne z konstytucją, a sposób interpretowania obowiązku opieki przez szkoły nad uczniami działa na szkodę uczniów nieuczestniczących w lekcjach religii.
W 2015 r. fundacja zwróciła się z pismem do Rzecznika Praw Dziecka oraz Rzecznika Praw Obywatelskich. Pan Marek Michalak Rzecznik Praw Dziecka, nie udzielił nam odpowiedzi (nigdy nie odpisał fundacji na żadne z kierowanych do niego pism). Rzecznik Praw Obywatelskich odpowiedział, że zapoznał się z naszą korespondencją i zwrócił się do Minister Edukacji (29.04.2016r.) z prośbą o wprowadzenie zmian w systemie pełnienia opieki na rzecz równouprawnienia. Rzecznik informuje następnie, że w odpowiedzi z 8 czerwca 2016r. udzielonej Rzecznikowi w sprawie, Minister Edukacji Narodowej ze zrozumieniem odniosła się do przedstawionych przez RPO postulatów. Zapowiedziała jednak, że nie planuje zmian legislacyjnych w systemie oświaty (dopisek Fundacji: niedługo po tym Minister rządu PiS, Pani Anna Zalewska poddała do konsultacji projekt zmiany rozporządzenia dot. nauki religii, tak aby umożliwić katechetom obejmowanie wychowawstwa, a w 2017 r. zmieniła zasady otrzymania wolnego na rekolekcje).
W dniu 08.11.2016 r. fundacja ponownie poprosiła o pomoc Rzecznika Praw Obywatelskich. W ostatnich latach otrzymaliśmy kilkadziesiąt e-maili od rodziców i pełnoletnich uczniów, których zmusza się do pozostawania w szkole, nawet wówczas, gdy religia organizowana jest jako pierwsza lub ostatnia godzina lekcyjna. Nakaz ze strony szkoły do pozostania pod opieką, pomimo sprzeciwu rodziców i przejęcia przez nich opieki jest w naszej opinii naruszeniem podstawowych praw człowieka, a także próbą wymuszania przez dyrektorów uczęszczania na lekcje religii. Wykracza to również poza realizację ustawowego obowiązku szkolnego.
Tu znajdą Państwo pełną historię korespondencji w tej sprawie:
https://wolnoscodreligii.pl/2018/09/18/wymuszanie_opieki_nad_uczniem_nieuczeszczajacym_na_religie/